Kuchnia kociewska - co jadano?

Kociewie nie należało do regionów zasobnych. Ziemie były tu nieurodzajne, do morza daleko. Siłą rzeczy podstawą kuchni były składniki, które każda gospodyni miała pod ręką lub w przydomowym ogródku. Stąd kociewska kuchnia będzie się głównie opierać o ziemniaki, brukiew, kapustę, cebulę i mleko od kozy z własnego chowu. Przygotowywano też potrawy z ryb żyjących w kociewskich jeziorach i rzekach. W części borowiackiej wykorzystywano grzyby, owoce leśne i żurawinę. W południowej części Kociewia, gdzie leży fragment polskiego zagłębia śliwkowego, Dolina Dolnej Wisły, popularne były też powidła śliwkowe i desery na nich oparte.

Najczęściej na kociewskich stołach gościły zupy. Do najpopularniejszych należała parzybroda, czyli kapuśniak z białej kapusty, brukiew na gęsinie oraz ubogo okraszony warzywny wywar - gapsi rosół, znany także jako poryraj. Znana też był oparzonka, inaczej zwana zagraj, z rozgotowanych ziemniaków i koziego mleka. Jedzono też śledzie, w tym marynowane w cebuli i kozim mleku, a w rodzinach biedniejszych ślepego śledzia, czyli posiekaną w piórka cebulę, lekko podgotowaną w zalewie octowej z dodatkiem ziela angielskiego, którą potem podawano do pólków (ziemniaków w mundurkach).

Ziemniaki, jako produkt tani i łatwy w uprawie, stanowiły jeden z trzonów kociewskiej kuchni. Zwano je tutaj bulwami, a były tak popularne, że a znany regionalista, ks. Bernard Sychta, w swoich publikacjach określał Borowiaków mianem bulwiarzy. Gotowano ziemniaczane kluski (golce) ze skwarkami i kiszoną kapustą, czasem nadziewane twarogiem albo grzybami, smażono refkacze (małe ziemniaczane kluseczki odsmażane na słoninie), pieczono ziemniaczaną babkę ze słoniną (szandar). Na stoły trafiały też dania, które z niemiecka nazywa się ajntopami, czyli gęste dania jednogarnkowe na bazie warzyw, w tym kapusty i ziemniaków, i różnych skrawków mięsa.

Mięso jadano na Kociewiu od święta. Zazwyczaj na stół trafiał drób, który, podobnie jak kozy, można było w prosty sposób hodować przy domu. Jesienią gospodynie przygotowywały okrasę z gęsi, czyli siekane gęsie mięso wraz z kością i skórką, które przyprawiano (najczęściej solą, pieprzem i cząbrem) i przechowywano w kamiennych garnkach, aby potem móc okraszać zupy i sosy. Do dziś przy specjalnych okazjach, zwłaszcza weselach i "przyjęcinach", podaje się kurczaka w potrawce, na Kaszubach znanego jako ferkase: gotowane kawałki rosołowego kurczaka z ryżem i białym sosem z rodzynkami.

Dzięki dostępności owoców runa leśnego, kociewskie gospodynie mogły przygotowywać przeróżne potrawy na bazie grzybów. Grzyby mają na Kociewiu swoje lokalne nazwy, a do najpopularniejszych odmian należą kurzajki (kurki), ślimaki (maślaki), kraśniaki (kozaki) i gęsie pępki (sitarze). Najbardziej zaś cenione są prawdziwki i rydze. Na Listę Produktów Tradycyjnych wpisano niedawno polewkę grzybową oraz bochenek grzybowy. W borowiackiej części Kociewia popularne są też przetwory i marynaty z grzybów, grzybowe kotlety, sosy a nawet grzybowy salceson.

Łagodna Kraina, która ma wiele do odkrycia.

Zapraszamy na Kociewie! 

Kociewie to etniczno-kulturowa kraina Pomorza rozciągająca się od powiatu gdańskiego po chojnicki na linii Tczew - Starogard Gdański- Świecie. Pierwsza wzmianka o Kociewiu pochodzi z 1807 r. Stolicą regionu jest Starogard Gdański. Osada, która leżała na bursztynowym szlaku i posiada bogatą historię.

Kociewie zamieszkuje około 340 tysięcy osób. To Kociewiacy.  Na Kociewiu należy zwrócić uwagę na  wielowiekową  tradycję, której świadectwem jest twórczość ludowa -  kociewski haft z serwetami czy obrusami w roli głównej i regionalnymi akcentami w postaci modraków, kłosów pszenicy czy maków. Ludowy strój kociewski oznaczony jest  charakterystyczną choinką na kobiecej kamizelce (tzw. sznurówka), gwara,  zaliczana do dialektu wielkopolskiego i regionalna kuchnia, bardzo różnorodna, gdyż inaczej jadano na terenach położonych nad jeziorami i rzekami, a inaczej na nizinach czy w borach. Niemniej przeważały warzywa, owoce, runo leśne, a także ryby. Mięsa podawano od święta.

Kociewie charakteryzuje się niepowtarzalnymi krajobrazami, dziedzictwem historycznym, oryginalną kulturą ludową, a ludzie są zawsze pogodni duchem. Kociewie to kraina, którą można zwiedzać o każdej porze roku.. W regionie jest ponad 800 kilometrów szlaków rowerowych zwanych Kociewskie Trasy Rowerowenajpiękniejsze zakątki.. Prowadzą przez najciekawsze i  Kociewie kojarzy się również z grodziskami i średniowiecznym i zabudowaniami, znajdującymi się również w naszym  mieście. Kociewie to na pewno region godny bliższego poznania. Zachęcamy Państwa  na wycieczki wspólnie z dziecmi i poznawanie naszego Kociewia.

HAFT KOCIEWSKI

STRÓJ KOCIEWSKI